Rau má (tên khoa học Centella asiatica) là một loại thảo dược quen thuộc trong đời sống hàng ngày, đồng thời cũng là vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Với tính mát, vị ngọt hơi đắng, rau má không độc, có tác dụng giải nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm, làm lành vết thương và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.
Tên gọi khác: Tích tuyết thảo, Phanok (Lào), Rachiek kranh (Campuchia).
Tên khoa học: Centella asiatica (L.) Urb.
Họ thực vật: Apiaceae (Hoa tán).
Phân bố: Rau má mọc hoang phổ biến tại Việt Nam và nhiều quốc gia nhiệt đới như Lào, Campuchia, Indonesia, Ấn Độ...
Rau má không chỉ là loại rau thanh mát mà còn mang lại nhiều lợi ích chữa bệnh đáng chú ý:
Chống loét dạ dày, giảm nhiễm khuẩn đường ruột.
Rau má luộc với muối giúp hỗ trợ tiêu hóa, giảm táo bón.
Ăn rau má cùng chuối vào buổi sáng được cho là tốt cho gan và dạ dày.
Dùng nước rau má tươi đun sôi kết hợp mật ong giúp cải thiện nhiễm trùng đường tiết niệu và loét dạ dày.
Rau má có đặc tính kháng khuẩn, hỗ trợ làm lành vết thương ngoài da, giảm viêm nhiễm.
Hai lá rau má mỗi ngày có thể giảm triệu chứng viêm khớp.
Rau má giã lấy nước uống cùng mật ong hoặc húng chanh giúp giảm ho, viêm họng, cảm lạnh.
Ổn định huyết áp: Nước rau má pha mật ong giúp ổn định huyết áp.
Ngủ ngon: Uống 2–4 thìa nước rau má mỗi ngày giúp cải thiện mất ngủ.
Trị mụn, rụng tóc: Đắp rau má tươi hoặc bột rau má giúp cải thiện da mụn và giảm rụng tóc.
Tăng cường miễn dịch: Nước rau má pha mật ong giúp nâng cao đề kháng.
Dưới đây là các bài thuốc dân gian sử dụng rau má, được lưu truyền và áp dụng trong y học cổ truyền:
Chữa mụn nhọt: Rau má + lá gấc giã nát, trộn muối, đắp vào chỗ đau.
Trị mụn: Xay rau má với lá mướp đắng, thêm chút muối, bôi lên da.
Sốt xuất huyết nhẹ: Rau má + cỏ nhọ nồi + mã đề, giã nát hoặc sắc uống.
Chữa chảy máu cam: Rau má giã nhỏ, vắt lấy nước uống 2–3 lần/ngày.
Ngộ độc thực phẩm: Rau má + rễ rau muống giã lấy nước uống.
Sỏi tiết niệu: Rau má 240g nấu nước uống như trà.
Viêm gan cấp: Rau má, nhân trần, mã đề (nấu nước uống 30 ngày).
Viêm gan mãn tính: Kết hợp rau má, ban, mật gấu, cườm thảo.
Đái ra máu: Rau má + cỏ nhọ nồi + trắc bá diệp sắc uống.
Ngứa da do gan – thận yếu: Rau má + chó đẻ + cỏ sữa + đậu năng + khoai lang + gan heo sắc uống.
Ho, đau họng: Rau má ép nước + mật ong hoặc kết hợp tiêu đen, húng chanh.
Viêm amidan: Rau má tươi giã lấy nước cốt, hòa sữa mẹ để ngậm.
Tưa lưỡi trẻ em: Rau má + rau má mỡ + chi tử sắc lấy nước chấm miệng.
Kiết lỵ: Giã rau má với muối ăn, pha nước sôi, lọc lấy nước trong uống.
Chấn thương, đau buốt: Rau má tươi giã lấy nước uống với rượu, hoặc dùng bột rau má khô uống.
Đau bụng kinh: Dùng rau má khô tán bột, uống 30g/ngày vào buổi sáng.
Mặc dù rau má là loại thảo dược lành tính, song việc sử dụng cần đúng liều lượng:
Chỉ nên dùng từ 30–40g rau má tươi/ngày.
Không nên sử dụng quá liều hoặc kéo dài liên tục, tránh ảnh hưởng đến gan, thận và tế bào máu.
Tốt nhất nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc hoặc chuyên gia y học cổ truyền trước khi sử dụng.
Rau má không chỉ là loại rau giải nhiệt mà còn là vị thuốc chữa bệnh hiệu quả trong y học cổ truyền. Việc sử dụng đúng cách, đúng liều sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Hãy tận dụng rau má như một món quà từ thiên nhiên, đồng thời kết hợp với lối sống lành mạnh để phòng và hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả.
