Chế Độ Ăn Kiềm: Đánh Giá Dựa Trên Bằng Chứng

05/01/2019 12:46

Chế độ ăn kiềm có thể hỗ trợ sức khỏe bằng cách hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và thúc đẩy tiêu thụ thực phẩm nguyên chất. Tuy nhiên, nó không giúp chống lại bệnh tật bằng cách thay đổi độ pH trong cơ thể bạn.

Chế độ ăn kiềm dựa trên quan điểm rằng thay thế các thực phẩm tạo axit bằng thực phẩm có tính kiềm có thể cải thiện sức khỏe. Những người ủng hộ còn cho rằng chế độ ăn này có thể giúp chống lại các bệnh nghiêm trọng như ung thư.

Bài viết này sẽ xem xét các bằng chứng khoa học đằng sau chế độ ăn kiềm.

Chế độ ăn kiềm là gì?
Chế độ ăn kiềm (còn gọi là chế độ ăn axit-kiềm hoặc tro kiềm) cho rằng việc ăn một số loại thực phẩm có thể thay đổi độ pH trong cơ thể bạn.

Quá trình trao đổi chất giống như phản ứng hóa học chuyển thực phẩm thành năng lượng, để lại "tro" – tức chất thải trao đổi chất. Phần “tro” này có thể là axit, trung tính hoặc kiềm. Những người ủng hộ tin rằng độ axit của tro này ảnh hưởng đến mức độ axit trong cơ thể bạn.

Tro kiềm được cho là giúp cơ thể chống lại bệnh tật, trong khi tro axit khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn. Bằng cách ăn thực phẩm kiềm, bạn có thể “kiềm hóa” cơ thể và cải thiện sức khỏe.

Ăn gì trong chế độ ăn kiềm?
Thành phần thực phẩm tạo tro axit bao gồm protein, phosphate và sulfur. Trong khi đó, thành phần tạo tro kiềm bao gồm canxi, magiê và kali.

Một số nhóm thực phẩm được phân loại như sau:

  • Có tính axit: thịt, gia cầm, cá, sữa, trứng, ngũ cốc, rượu
  • Trung tính: chất béo tự nhiên, sữa, tinh bột, đường
  • Có tính kiềm: trái cây, hạt, đậu, rau củ

Mức pH bình thường trong cơ thể
pH là thước đo cho biết mức độ axit hoặc kiềm của một chất:

  • pH từ 0–6.9: axit
  • pH = 7.0: trung tính
  • pH từ 7.1–14.0: kiềm (bazơ)

Những người ủng hộ chế độ ăn kiềm thường khuyên nên theo dõi độ pH của nước tiểu để đảm bảo nó có tính kiềm (trên 7).

Tuy nhiên, pH trong cơ thể thay đổi rất lớn tùy vào vị trí. Dạ dày có pH khoảng 1.5–2.0 (rất axit) để tiêu hóa thức ăn, trong khi máu luôn hơi kiềm ở mức pH 7.35–7.45. Nếu pH máu vượt khỏi giới hạn này, có thể gây tử vong nếu không được điều trị – nhưng điều này chỉ xảy ra trong một số bệnh lý như nhiễm toan do tiểu đường, đói lâu ngày hoặc uống rượu quá mức.

Thực phẩm ảnh hưởng đến pH của nước tiểu, không phải máu
Cơ thể bạn có cơ chế điều hòa pH máu rất hiệu quả. Thực phẩm hiếm khi ảnh hưởng lớn đến độ pH của máu, nhưng có thể thay đổi pH của nước tiểu, dù sự thay đổi này có tính cá nhân.

Bài tiết axit qua nước tiểu là một trong những cách chính để cơ thể duy trì pH máu ổn định. Ví dụ, sau khi ăn một miếng bít tết lớn, nước tiểu sẽ trở nên axit hơn vì cơ thể đang thải chất thải chuyển hóa.

Do đó, pH nước tiểu không phải là chỉ số tốt cho sức khỏe tổng thể hoặc pH cơ thể.

Thực phẩm tạo axit và loãng xương
Loãng xương là bệnh thoái hóa xương, đặc biệt phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh, làm tăng nguy cơ gãy xương.

Lý thuyết của chế độ ăn kiềm cho rằng: để duy trì độ pH máu ổn định, cơ thể sẽ lấy khoáng chất kiềm từ xương để trung hòa axit từ thực phẩm tạo axit – gọi là “giả thuyết tro axit của loãng xương”.

Tuy nhiên, giả thuyết này bỏ qua vai trò của thận và phổi. Cơ thể thải axit cố định qua nước tiểu và axit bay hơi qua phổi. Thận cũng tái hấp thu bicarbonate từ máu để giữ pH ổn định.

Hơn nữa, giả thuyết tro axit cũng không xét đến vai trò của sự mất collagen trong loãng xương. Trớ trêu thay, thiếu acid orthosilicic và vitamin C trong chế độ ăn lại là yếu tố gây mất collagen.

Các nghiên cứu khoa học gần đây không tìm thấy mối liên hệ giữa axit trong chế độ ăn và sức khỏe xương. Thậm chí, chế độ ăn giàu protein (tạo axit) có thể giúp cải thiện sức khỏe xương nhờ tăng giữ canxi và kích thích hormone IGF-1.

Tính axit và ung thư
Các tổng quan nghiên cứu trước đây cho thấy không có mối liên hệ trực tiếp giữa chế độ ăn tạo axit và ung thư.

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy có thể có mối liên hệ giữa axit trong thực phẩm và ung thư, nhưng không phải là axit trong máu. Thực nghiệm đã chứng minh rằng tế bào ung thư vẫn phát triển được trong môi trường kiềm.

Dù khối u phát triển nhanh hơn trong môi trường axit, chính tế bào ung thư tạo ra axit đó, chứ không phải axit làm hình thành ung thư.

Chế độ ăn của tổ tiên và tính axit
Khi xem xét lý thuyết axit-kiềm từ góc nhìn tiến hóa và khoa học, có nhiều điểm không thống nhất.

Một nghiên cứu cho rằng 87% người thời tiền nông nghiệp ăn theo chế độ ăn kiềm – đây là luận điểm chính của chế độ ăn kiềm hiện đại.

Tuy nhiên, tổ tiên của chúng ta sống ở nhiều khí hậu khác nhau, với thực phẩm rất đa dạng. Thực tế, chế độ ăn tạo axit phổ biến hơn khi con người di cư xa khỏi xích đạo.

Top 10 thực phẩm kiềm là gì?
Gồm các loại rau, trái cây, hạt và đậu. Ví dụ:

Cách nhanh nhất để kiềm hóa cơ thể là gì?
Không có cách nào “nhanh chóng” để kiềm hóa cơ thể và cũng không có bằng chứng cho thấy điều đó là cần thiết. Cơ thể kiểm soát pH rất chặt chẽ và thức ăn hầu như không ảnh hưởng đến pH máu (chỉ có thể ảnh hưởng đến pH nước tiểu).

_____

Kết luận
Chế độ ăn kiềm lành mạnh vì nó tập trung vào thực phẩm nguyên chất, chưa qua chế biến. Tuy nhiên, các tuyên bố rằng nó cải thiện sức khỏe bằng cách thay đổi độ pH cơ thể không được các nghiên cứu đáng tin cậy ủng hộ.

Phiên bản ít protein của chế độ ăn này có thể có lợi cho người mắc bệnh thận mãn tính, nhưng không có bằng chứng cho thấy nó ảnh hưởng đến độ pH máu.

dịch nguồn: healthline

Kết nối với chúng tôi